Chỉ số hoàn màu CRI là chỉ số phản ánh độ trung thực màu sắc của vật thể khi được nguồn sáng chiếu tới. Chỉ số CRI có tầm quan trọng rất lớn trong việc thiết kế chiếu sáng, CRI càng cao thì mức độ đẹp, mức độ chân thực, sống động của vật thể càng cao.
Chỉ số hoàn màu CRI là gì?
Chỉ số CRI (Color Rendering Index) là viết tắt của chỉ số hoàn màu, phản ánh độ trung thực về màu sắc của vật thể được chiếu sáng. Chỉ số hoàn màu được viết tắt là CRI hay RA. Đây là chỉ số quan trọng cần lưu ý đối với các thiết bị chiếu sáng nói chung và đèn led nói riêng.
Thang đo CRI chỉ số hoàn màu
Mức độ trung thực màu sắc của CRI là gì?
Người ta lấy ánh sáng tự nhiên, ánh sáng mặt trời làm chuẩn với CRI = 100. Chỉ số hoàn màu càng cao tức là nguồn sáng đó phản ánh càng chân thực màu sắc vật thể mà nó chiếu sáng. Bạn có thể dựa vào một số quy chuẩn về chỉ số hoàn màu CRI dưới đây để đánh giá chất lượng nguồn sáng:
- Với CRI = 0: Ánh sáng có độ trung thực thấp nhất là ánh sáng đơn sắc như: xanh, đỏ, tím, vàng…
- Với CRI < 50: Màu sắc của vật bị biến đổi hoàn toàn, không giống thực tế, nhợt nhạt khi được chiếu sáng.
- Với CRI từ 50-70: Ánh sáng bị biến đổi một phần, nguồn sáng có CRI này thường dùng trong các ngành sản xuất công nghiệp không cần màu chính xác.
- Với CRI từ 70-85: Ánh sáng thông dụng, gần như trung thực. Đèn LED có CRI nằm trong khoảng này vì vậy cho màu sắc trung thực nhất trong tất cả các loại đèn.
- Với CRI từ 85-95: với các khu vực cần phần biệt màu sắc chuẩn như xưởng in màu, xưởng pha chế sơn cần đảm bảo chỉ số CRI tối thiểu trong khoảng này.
- Với CRI = 100: Ánh sáng ban ngày, ánh sáng mặt trời là ánh sáng có độ trung thực nhất
Xem thêm: Các mẫu đèn led ở Halana
Mối quan hệ giữa hiệu suất phát quang và CRI là gì?
Có thể nói chỉ số hoàn màu càng cao thì phản ánh độ trung thực màu sắc càng lớn. Tuy nhiên chỉ số hoàn màu của của đèn lại tỉ lệ nghịch với hiệu suất phát quang (Lm/W).
Chính vì thế mà các đơn vị sản xuất luôn phải cân bằng CRI với hiệu suất phát quang. Với mong muốn có chỉ số tối ưu nhất giữa hai đơn vị này. Hoàn thiện chất lượng ánh sáng của đèn led. Bộ đèn led được coi là hoàn hảo khi CRI >= 75 và hiệu quất phát quang >= 100 lm/w
Phân loại các nhóm hoàn màu
Chỉ số hoàn màu được phân thành từng nhóm khác nhau. Điều đó giúp chúng ta để dễ dàng lựa chọn nguồn sáng với CRI phù hợp cho ứng dụng chiếu sáng.
| Nhóm hoàn màu | Chỉ số hoàn màu | Ứng dụng đặc trưng |
| 1A | Ra > 90 | Bất kỳ khu vực nào cần có sự hoàn màu chính xác, ví dụ như việc kiểm tra in màu, các xưởng sơn |
| 1B | 80 | Bất kỳ khu vực nào cần sự đánh giá màu chính hoặc cần có sự hoàn màu tốt để trưng bày, ví dụ như phòng trưng bày, showroom |
| 2 | 60< Ra< 80 | Bất kỳ khu vực nào cần sự hoàn màu tương đối |
| 3 | 40 < Ra < 60 | Bất kỳ khu vực nào sự hoàn màu ít quan trọng nhưng sự biểu hiện màu sắc sai lệch rõ rệt là không thể chấp nhận được |
| 4 | 20 < Ra < 40 | Bất kỳ khu vực nào sự hoàn màu không hề quan trọng và sự biểu hiện màu sắc sai lệch rõ rệt là chấp nhận được. |
Nhóm hoàn màu giúp bạn dễ dàng chọn lựa được loại đèn với chỉ số hoàn màu CRI phù hợp trong chiếu sáng, tránh những sai sót không đáng có về màu sắc.
Bảng chỉ số hoàn màu.
Chỉ số hoàn màu CRI phù hợp của đèn LED
Chỉ số hoàn màu CRI của đèn LED bao nhiêu là phù hợp?
Hiện nay, trên thị trường, hầu hết các sản phẩm đèn LED chiếu sáng có chỉ số hoàn màu CRI (RA) nằm trong khoảng từ 75-85. Như đã nói ở trên, chỉ số này là phù hợp để cân bằng với hiệu suất phát quang của đèn.
Chỉ số CRI còn phụ thuộc vào nhiệt độ màu của đèn. Nhiệt độ màu thay đổi thì độ phản ánh CRI cũng sẽ thay đổi theo. Nguồn sáng có nhiệt độ màu 4000K sẽ khác so với với đèn có nhiệt độ màu 6500K.
Cùng 1 nhiệt độ màu CRI càng cao thì càng chân thực Chỉ số CRI của đèn LED ở nhiệt độ màu 2700k
Đại bộ phận đèn LED trên thị trường chỉ có CRI khoảng 70 – 80. Các sản phẩm đèn LED EI Industrial đều có chỉ số hoàn màu >= 85 và hiệu suất phát quang của đèn vẫn đạt trên 100 lumen/watt.
Xem thêm: Nhiệt độ màu là gì?
Cách nhận biết đèn có chỉ số hoàn màu CRI cao hay thấp
Hiện nay, chỉ các phòng thí nghiệm lớn mới có thể đo lường chỉ số hoàn màu CRI một cách chính xác. Nhận biết chỉ số CRI bằng mắt thường qua sự vật được ánh sáng chiếu đến Dựa vào độ trung thực của màu sắc được ánh sáng chiếu đến bằng mắt thường.
So sánh vật thể dưới ánh sáng ngoài trời vào ban ngày. Nguồn sáng nhân tạo chiếu vào vật càng ít sự khác biệt càng ít nhận thấy chứng tỏ chỉ số hoàn màu của đèn càng cao. Nếu khó hoặc không phân biệt được sự khác nhau về màu sắc chứng tỏ đèn đó có chỉ số CRI > 85%. Nếu nhận thấy sự khác biệt về màu sắc, như nhợt nhạt hoặc ngả sang màu khác thì đèn đó có độ CRI thấp.
Phân biệt về chỉ số hoàn màu CRI và Ra.
Về kỹ thuật, CRI được thử nghiệm trên 15 mẫu màu để đánh giá ánh sáng có tương tự như ánh sáng tự nhiên (ánh sáng mặt trời) hay không. Dựa vào những tính toán kỹ thuật, CRI được chia làm 2 loại là CRI Ra và CRI tổng hợp:
- Chi số Ra là giá trị màu sắc trung bình từ R1 đến R8, là chỉ số cơ bản thường được sử dụng nhất.
Lưu ý: giá trị màu sắc từ R9 – R15 không được sử dụng.
- CRI tổng hợp là giá trị màu sắc từ R1 đến R15.
CRI tổng hợp phản ánh màu sắc của các màu bão hòa như vàng đậm (R10) hoặc xanh olive đậm (R14) chân thực hơn mà Ra không có.
- Hầu hết thuật ngữ CRI được sử dụng để nói về Ra (R1-R8). Tuy nhiên, tại một số nước châu Âu, CRI lại thường được sử dụng để nói về CRI tổng hợp (R1- R15).
Thông thường, Ra được sử dụng thường xuyên hơn CRI tổng hợp. Nhưng nếu hiểu đúng về khái niệm, chúng ta sẽ có góc nhìn chính xác hơn khi thảo luận về CRI và sẽ có những lựa chọn thông minh hơn trong những dự án quan trọng chất lượng màu sắc.
